THIÊN 22: Trị bệnh Đàn bà

ĐIỀU 1
Đàn bà bị trúng phong, 7, 8 ngày tiếp tục nóng lạnh, phát lên có lúc, kinh thủy vừa dứt, đó là nhiệt nhập vào huyết thất, huyết sẽ kết lại, cho nên gây ra giống như Ngược, phát lên có lúc, Tiểu Sài Hồ Thang chủ về bệnh ấy.
 
TIỂU SÀI HỒ THANG PHƯƠNG
            Sài hồ  nửa cân                         Hoàng cầm  3 lượng
            Nhân sâm  3 lượng                    Cam thảo  3 lượng
            Bán hạ  nửa cân                        Sinh khương 3 lượng
            Đại táo  12 quả
            Dùng 1 đấu 2 thăng nước, sắc còn 6 thăng, bỏ bã, lại sắc còn 3 thăng, uống nóng 1 thăng, ngày uống 3 lần.

ĐIỀU 2
Đàn bà bị thương hàn phát nhiệt, kinh thủy vừa đến, ban ngày tỉnh táo, tối lại nói sàm, giống như thấy qủy, đó là nhiệt vào huyết thất, điều trị nó mà không phạm đến Vị khí cùng Thượng và Trung tiêu thì bệnh sẽ tự khỏi.

ĐIỀU 3
Đàn bà bị trúng phong, sốt, sợ lạnh, kinh thủy vừa đến được 7, 8 ngày, nhiệt đã trừ, mạch Trì, mình đã mát và bình thường, ngực sưòn đầy, giống như chứng kết hung, nói sàm, đó là nhiệt vào huyết thất vậy. Nên châm huyệt Kỳ môn, tùy theo chứng thực của nó mà châm.

ĐIỀU 4
Bệnh ở Dương minh, hạ huyết, nói mê, đó là nhiệt vào huyết thất, chỉ có trên đầu ra mồ hôi, nên châm huyệt Kỳ môn, tuỳ theo chứng thực của nó mà tả, mồ hôi ra lấm tấm là khỏi bệnh.

ĐIỀU 5
Đàn bà, trong họng như có cục thịt nướng, Bán Hạ Hậu Phác Thang chủ về bệnh ấy.
 
BÁN HẠ HẬU PHÁC THANG
            Bán hạ  1 thăng                         Hậu phác  3 lượng
            Phục linh  4 lượng                     Sinh khương 5 lượng
            Càn tô diệp  2 lượng
            Dùng 7 thăng nước, sắc còn 4 thăng, chia làm 4 uống, ngày 3 lần, đêm 1 lần.

ĐIỀU 6
Đàn bà tạng táo, hay buồn thương, muốn khóc, giống như thần linh sai bảo, thường ngáp. Cam Mạch Đại Táo Thang chủ về bệnh ấy.
 
CAM MẠCH ĐẠI TÁO THANG
            Cam thảo  3 lượng                   Tiểu mạch  1 thăng
            Đại táo  10 quả
            Dùng 6 thăng nước, sắc còn 3 thăng, chia 3, uống nóng. Cũng bổ Tỳ khí.

ĐIỀU 7
Đàn bà thổ bọt dãi, thầy thuốc lại dùng phép hạ, lập tức dưới Tâm sinh bĩ, trước tiên nên trị nôn bọt dãi, Tiểu Thanh Long Thang chủ về bệnh ấy. Khi ngừng nôn mửa bọt dãi, sau đó trị chứng Bỉ, dùng bài Tả Tâm Thang.
 
TIỂU THANH LONG THANG
            Ma hoàng (bỏ đốt)  3 lượng                    Thược dược  3 lượng
            Ngũ vị tử  nửa thăng                              Can khương 3 lượng
            Cam thảo (nướng)  3 lượng                    Tế tân  3 lượng
            Quế chi (bỏ vỏ)  3 lượng                         Bán hạ (rửa)  nửa thăng
            Dùng 1 đấu nước, trước sắc Ma hoàng giảm bớt 2 thăng, gạt bỏ bọt, cho các thuốc vào sắc còn 3 thăng bỏ bã, uống nóng 1 thăng.
 
TẢ TÂM THANG
            Đại hoàng  2 lượng                    Hoàng liên  2 lượng       Hoàng cầm  1 lượng
            Sắc với 3 thăng nước, còn 1 thăng, uống hết 1 lần.

ĐIỀU 8
Bệnh của đàn bà, nhân hư, chứa lạnh, kết khí, khiến cho kinh nguyệt không thấy nữa, nhiều năm qua đi, huyết hàn tích kết ở bào trung. Hàn làm tổn thương kinh lạc gây ngưng cứng ở phần trên, ói mửa, chảy nước dãi, lâu ngày thành Phế ung, hình thể hư tổn. Tại trung tiêu khí kết lại như cái mâm, hàn sán quanh rốn, hoặc 2 hông sườn đau nhức, liên quan với tạng, hoặc kết thành thành nhiệt ở bên trong, đau ở Quan nguyên, mạch Sác, không có ung nhọt lở loét, da như vảy cá, ở con trai cũng bị, chẳng riêng gì phụ nữ mới bị. Ở dưới, kinh đến nhiều, không đều, khiến cho tiền âm bị rút đau, dụng dưới  sợ lạnh, hoặc đau lan đến thắt lưng, xương sống, ở dưới bắt nguồn từ khí nhai, Khí xung đau quặn, đầu gối, ống chân, nhức nhối, khó chịu, thốt nhiên bị chóng mặt, xoay xẩm, giống như chứng hôn quyết, điên cuồng. Hoặc có ưu sầu, buồn thảm, bi thương, phiền giận, đều là bệnh kinh, đới, không phải có qủy thần. Lâu ngày thì  gầy còm, mạch hư, lạnh nhiều, 36 bệnh, thiên biến vạn hoá, chẩn mạch âm, dương, Hư, Thực, Khẩn, Huyền, chữa bằng châm,  dùng thuốc, biến nguy thành yên. Mạch tuy cùng giống, nhưng nguồn gốc khác nhau, cần phân biệt, đừng nên nói không phải như vậy.

ĐIỀU 9
Hỏi:  Đàn bà tuổi 50, bệnh tiêu chảy vài mươi ngày không dứt, đến sẫm tối thì sốt, bụng dưới đau quặn, bụng đầy, lòng bàn tay phiền nhiệt, môi miệng khô ráo, sao vậy ?
 Thầy nói:  Đó là bệnh thuộc Đới hạ. Tại sao vây? Từng bị bán sản, ứ huyết ở bụng dưới không khỏi. làm Sao biết được ? Chứng của nó là môi miệng khô ráo, cho nên biết. Nên dùng Ôn Kinh Thang làm chủ.
ÔN KINH THANG
            Ngô thù du  3 lượng                   Đương quy  2 lượng
            Khung cung  2 lượng                 Thược dược  2 lượng
            Nhân sâm  2 lượng                    Quế chi  2 lượng
            A giao  2 lượng                         Mẫu đơn bì (bỏ tim)  2 lượng
            Sinh khương 2 lượng                 Bán hạ  nửa thăng
            Cam thảo  2 lượng                     Mạch môn đồng (bỏ tim)  1 thăng
            Dùng 1 đấu nước, sắc còn 3 thăng, chia làm 3 lần, uống nóng.
Cũng chủ về đàn bà bụng dưới lạnh, lâu không thọ thai, băng huyết hoặc kinh nguyệt quá nhiều, đến kỳ không thấy kinh.

ĐIỀU 10
Đới hạ, kinh thủy không lợi, bụng dưới đầy, đau, kinh 1 tháng thấy 2 lần. Thổ Qua Căn Tán chủ về bệnh ấy.
THỔ QUA CĂN TÁN
                        Thổ qua căn - Thược dược - Quế chi - Manh trùng đều 3 lượng
            Tán bột uống 1 muỗng với rượu.

ĐIỀU 11
Thốn khẩu mạch Huyền mà Đại, Huyền là giảm, Đại là Khổng (Khâu). Giảm là hàn, Khâu là hư. Hư hàn chọi nhau, gọi là Cách, đàn bà thì  sinh non, lậu hạ, Toàn Phúc Hoa Thang chủ về bệnh ấy.
 
Toàn Phúc Hoa Thang
        Toàn phúc hoa 3 lượng, Thông bạch 14 cọng, Tân giáng một ít.
        Sắc với 3 thăng nước còn 1 thăng, uống hết một lần.

ĐIỀU 12
Đàn bà hãm kinh, lậu hạ đen không giải. Giao Khương Thang chủ về bệnh ấy.
GIAO NGẢI THANG
            Xuyên khung  2 lượng                            A giao  2 lượng
            Cam thảo  2 lượng                                 Ngải diệp  3 lượng
            Đương quy  3 lượng                              Thược dược  4 lượng
            Càn địa hoàng  6 lượng
            Dùng 5 thăng nước, thanh tửu 3 thăng, sắc còn 3 thăng, bỏ bã, cho A giao vào, quấy cho tan, uống nóng 1 thăng, ngày uống 3 lần

ĐIỀU 13
Đàn bà thiếu phúc đầy như cái mâm, tiểu tiện hơi khó mà không khát, sinh rồi, đó là thủy và huyết đều kết ở Huyết thất. Đại Hoàng Cam Toại Thang chủ về bệnh ấy.
ĐẠI HOÀNG CAM TOẠI THANG
            Đại hoàng  4 lượng      Cam toại  2 lượng        A giao  2 lượng
Sắc với 2 thăng nước, còn 1 thăng, uống 1 hết 1 lần, uống thuốc xong huyết sẽ ra.

ĐIỀU 14
Đàn bà kinh thủy không lợi, Để Đương Thang chủ về bệnh ấy.
ĐỂ ĐƯƠNG THANG
            Thủy điệt (rang)  30 con Đào nhân (bỏ vỏ, chóp)  30 hạt
            Đại hoàng (tẩm rượu)  3 lượng   Manh trùng (rang, bỏ cánh, chân)  30 con
            Tán bột, sắc với  5 thăng nước, còn 3 thăng, bỏ bã, uống nóng 1 thăng.

ĐIỀU 15Đàn bà kinh thủy bế, không thông, trong Bào cung huyết kết không tan, trong có huyết khô, xổ ra vật mầu trắng, Phàn Thạch Hoàn chủ về bệnh ấy.
PHÁN THẠCH HOÀN
            Phàn thạch  3 phân (đốt)                        Hạnh nhân  1 phân
            Tán bột, luyện mật làm hoàn bằng trái táo, nhét vào âm đạo. Bệnh nặng, làm 2 lần.

ĐIỀU 16
Đàn bà có 62 loại phong, trong bụng huyết khí gây đau như kim đâm. Hồng Lam Hoa Tửu chủ về bệnh ấy.
HỒNG LAM HOA TỬU THANG
            Hồng lam hoa  1 lượng
            Rượu  1 thăng lớn, sắc còn nửa thăng. Uống hết một nửa, nếu bệnh chưa khỏi, uống lần thứ hai.

ĐIỀU 17
Đàn bà, trong bụng có các chứng đau, Đương Quy Thược Tán chủ về bệnh ấy.
ĐƯƠNG QUY THƯỢC DƯỢC TÁN 
            Đương quy  3 lượng                  Thược dược  1 cân
            Phục linh  4 lượng                     Trạch tả  nửa cân
            Bạch truật  4 lượng                    Xuyên khung  nửa cân (có chỗ ghi là 3 lượng)
            Tán bột, uống 1 muỗng với rượu - Ngày 3 lần.

ĐIỀU 18
Đàn bà trong bụng đau, Tiểu Kiến Trung Thang làm chủ.
TIỂU KIẾN TRUNG THANG
            Quế chi  3 lượng (bỏ vỏ) Cam thảo  1 lượng (nướng)
            Đại táo  12 quả                          Thược dược  6 lượng
            Sinh khương 3 lượng                 Giao di  1 thăng
            Dùng 7 thăng nước, sắc còn 3 thăng, bỏ bã, cho Giao di vào, lại sắc nhỏ lửa cho tan ra, uống nóng 1 thăng, ngày uống 3 lần.

ĐIỀU 19
Hỏi  Đàn bà bệnh, ăn uống như thường, phiền nhiệt không nằm được, mà trở lại dựa để thở, sao vậy ?
Thầy nói  Đó tên là Chuyển bào (tức là Bàng quang), không tiểu tiện được, vì hệ của Bàng quang quấn quanh không thuận, cho nên sinh bệnh này, chỉ lợi tiểu thì  lành. Thận Khí Hoàn chủ về bệnh ấy.
 
THẬN KHÍ HOÀN
            Càn địa hoàng  8 lượng              Sơn dược  4 lượng
            Sơn thù du  4 lượng                              Trạch tả  3 lượng
            Đơn bì  3 lượng                                     Phục linh  3 lượng
            Quế chi  1 lượng                                   Phụ tử (bào)  1 lượng
            Tán bột, luyện mật làm hoàn bằng hạt Ngô đồng, uống với rượu 15 hoàn, thêm lần đến 20 hoàn. Ngày uống 2 lần.

ĐIỀU 20
Đàn bà âm hộ lạnh, dùng thuốc nhét cho ấm âm hộ. Xà Sàng Tử Tán chủ về bệnh ấy.
XÀ SÀNG TỬ TÁN
            Xà sàng tử nhân
            Tán bột, dùng ít Bạch phấn, hòa chung, trộn đều hoàn như trái táo, bọc vải nhét vào, tự nhiên ấm.

ĐIỀU 21
Thiếu âm mạch Hoạt mà Sác, trong âm bộ sinh ra lở loét, dùng Lang Nha Thang để rửa.
 
LANG NHA THANG PHƯƠNG
            Lang nha  3 lượng
            Dùng 4 thăng nước, sắc còn nửa thăng, dùng bông mới ràng rịt như trái kén, thấm nước, thuốc nhỏ vào trong âm, ngày 4 lần.

ĐIỀU 22
Vị khí tiết xuống, âm xuy (tiền âm ra hơi như hậu âm thất khí), có tiếng liên tục, đó là cốc khí thực vậy.  Dùng Cao Phát Tiên  để trị.
 
TIỂU NHI CAM TRÙNG THỰC XĨ PHƯƠNG
            Hùng hoàng - Đình lịch - Tán bột, trộn với mỡ heo tháng chạp dùng cành hòe bọc đầu lại 4, 5 cái, chấm thuốc bôi vào.