MA HOÀNG

Vị cay đắng, tính ấm vào phế kinh.

Tác dụng dược lý chủ yếu: phát hãn ( làm ra mồ hôi), bình suyễn, lợi tiểu.

1. Phát hãn: chỉ dùng lúc nóng ở người có tác dụng làm tăng ra mồ hôi. Thử độc vị trên thực nghiệm chưa thấy rõ.
2. Giải nhiệt: Tinh dầu Ma hoàng có tác dụng hạ nhiệt đối với chuột nhắt bình thường.
3. Tác dụng chống co thắt phế quản từ từ và kéo dài do Ephedrin làm giãn cơ trơn khí quản.
4. Lợi tiểu: Ancaloit Ma hoàng có tác dụng lợi tiểu rõ, kích thích bài tiết nước giải và dịch vị.
5. Tăng áp: Ephedrin làm co thắt mạch máu nên huyết áp tăng nhưng chậm và kéo dài vài giờ.
6. Ephedrin có tác dụng hưng phấn võ não làm tinh thần phấn chấn,hưng phấn trung khu hô hấp, làm giảm tác dụng thuốc ngủ.
7. Kháng vi rút: có tác dụng ức chế vi rút cúm (do tinh dầu ma hoàng) theo Dược học báo IO : 147-149; năm 1963 Trung văn.
8. Rễ Ma hoàng: có tác dụng hoàn toàn ngược lại với cành và thân Ma hoàng. Cao lỏng Ma hoàng tiêm vào động vật thấy huyết áp giảm, mạch máu ngoại vi giãn, hô hấp tăng nhanh, cầm mồ hôi.

Ứng dụng lâm sàng:

Ma hoàng 6-12 g, Hạnh nhân 6-12g, Quế chi 4-8g, Cam thảo 2-4g.

1. Trị chứng NGOẠI CẢM PHONG HÀN (như cảm mạo, cảm cúm, viêm đường hô hấp trong thời kỳ đầu.) : sốt gai rét, đau đầu, đau mình, nghẹt mũi, không ra mồ hôi, mạch phù khẩn, dùng bài Ma hoàng thang ( Thương hàn luận)
2. Trị chứng ho suyễn: dùng các bài sau đây chữa chứng ho suyễn trong các bệnh viêm đường hô hấp trên: Viêm phế quản, ho gà. phối hợp thuốc Thanh nhiệt hóa đàm trị chứng Nhiệt suyễn, Đàm suyễn.

+ Tam ảo thang: Ma hoàng 6g, Hạnh nhân 10g, Cam thảo 3g uống nóng. Trị ho suyễn như bài Ma hoàng thang.

+ Cao Ma hạnh (Bs.Trần văn Kỳ) trị viêm phế quản cấp, ho gà, hen phế quản: Ma hoàng 6g, Hạnh nhân 6g, Thạch cao 12g, Cam thảo 4g, Tiền hồ 12g, Cát cánh 12g, Trần bì 6g, Bối mẫu 6g. Đỗ 300ml nước sắc còn 100ml dùng cho trẻ em dưới 5 tuổi, đối với trẻ lớn và người lớn cần tăng liều. Có thể nấu thành cao đặc để uống.

+ Ma hạnh cam thang gia vị trị Viêm phổi, viêm phế quản cấp, sốt cao, khát nước, ho suyễn.

Ma hoàng, Hạnh nhân, Cam thảo, Bách bộ mỗi thứ 8g, Thạch cao sống 40g, Cát cánh, Hoàng cầm mỗi thứ 12g sắc uống.

+ Tiểu thanh long thang ( Thương hàn luận) trị Viêm phế quản cấp mạn, hen phế quản kéo dài, ho, khó thở, đàm loãng trắng.

Ma hoàng 8-12g, Bạch thược 12g, Quế chi 8g, Can khương 8-12g, Bán hạ 6-10g, Chích thảo 6-10g, tế tân 4-6g, Ngũ vị tử 4-6g.

Nếu sốt cao gia Thạch cao 40g gọi là bài Tiểu thanh long gia Thạch cao thang (Kim quỷ yếu lược)

3.Trị chứng phù (chủ yếu là phong thủy) bệnh viêm cầu thận cấp thông qua tác dụng ra mồ hôi và lợi tiểu của thuốc.

+Việt tỳ thang (Kim quỷ yếu lược)

Ma hoàng 12g, Thạch cao sống 24g, Sinh khương 12g, Chích thảo 6g, Đại táo 4 quả.

+ Ma hoàng Liên kiều Xích tiểu đậu thang:

Ma hoàng 8g, Liên kiều 12g, Xích tiểu đậu 20g, Tang bì 12g, Hạnh nhân 12g, Cam thảo 4g, Sinh khương 8g, Đại táo 1 quả. Trị Viêm cầu thận cấp kiêm nhiễm trùng ngoài da.

• Liều thường dùng: 2-12g . Liều giảm đối với bệnh nhân hư nhược. Dùng liều cao chữa đau khớp do phong thấp.
• Chú ý khi dùng thuốc:

+ Không dùng đối với chứng biểu hư ra mồ hôi nhiều, thận trọng lúc dùng cho bệnh nhân huyết áp cao.

+ Trường hợp dùng Ma hoàng nhiều dẫn đến vong dương dùng Nhân sâm phụ tử sắc uống.

+ Rễ Ma hoàng ( Ma hoàng căn) vị ngọt tính bình có tác dụng cầm mồ hôi. Bài thuốc cầm mồ hôi gồm có: Ma hoàng căn, Mẫu lệ, Phù tiểu mạch, Nhân sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật, Cam thảo, Quế chi, Đương quy sắc uống.