HẠT BÍ NGÔ

Tính vị qui kinh:

Hạt Bí ngô vị ngọt tính bình, qui kinh Vị Đại tràng.

Theo các sách thuốc cổ:

• Sách Lục xuyên bản thảo: ngọt bình.
• Sách Thực dung trung y học: qui kinh Tỳ vị.
• Sách Hiện đại thực dụng trung dược: vị ngọt tính ôn, qui kinh Vị Đại tràng.

Thành phần chủ yếu:

Cucurbitine, Caroten, Vitamin A, B1, B2, C, dầu béo, protid.

Tác dụng dược lý:

A.Theo Y học cổ truyền:

Bí ngô có tác dụng: sát trùng, trị sán, lãi đũa.

Trích đoạn Y văn :

• Sách Hiện đại thực dụng trung dược: " trực trừ thao trùng (sán Taenia)".
• Sách An huy dược tài: " trị giun đũa".
• Sách Trung quốc dược thực đồ giám: " sao rồi sắc uống, trị chân tay phù sau sanh, bệnh tiểu đường".

B.Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại:

1. Nước sắc và bột nhân hạt bí ngô in vivo và in vitro đều có tác dụng làm tê liệt sán dây bò và heo, nhưng chủ yếu đoạn giữa và đoạn cuối; do đó cùng dùng với hạt cau có tác dụng hợp đồng. Hạt Bí ngô có tác dụng ức chế hấp huyết trùng ở chuột nhắt chủ yếu là ấu trùng, nhưng không diệt được hấp huyết trùng (schistosomiasis) trưởng thành.
2. Nước sắc Bí ngô cho chuột uống với liều 4g/kg có tác dụng xấu đối với chức năng gan.

Ứng dụng lâm sàng:

1.Trị bệnh sán dây bò (taenia saginata): Bí ngô bỏ vỏ tán bột, người lớn 60 - 80g, trẻ em dưới 15 tuổi 30 - 50g, uống đói lúc sáng sớm, 2 giờ sau khi uống nước sắc hạt cau ( người lớn 60 - 80g, trẻ em dưới 15 tuổi 30 - 60g), sau 30 phút uống sulfat Mangési (người lớn 60ml, trẻ em 20 - 40ml). Trị 70 ca, có 2 ca không theo dõi được, còn 68 ca đều kết quả, tỷ lệ khỏi 97,06% ( Khương Vĩnh Lục Tạp chí bệnh nhiễm và Ký sinh trùng Trung hoa 1958,3:188).

2.Trị mất sữa sau sanh: mỗi lần uống hạt Bí ngô 15 - 20g, bỏ vỏ giã nát hòa nước uống lúc bụng đói ngày 2 lần sáng tối. Uống liền 3 - 5 ngày có kết quả, uống hạt sống mới có kết quả. (Theo Nguyễn Sùng Vũ Tạp chí Trung y 1966,3:25).

Thịt quả Bí ngô trị nhức đầu ngày 100 - 200g, nấu canh ăn. Cuống quả tán nhỏ mỗi lần uống 1 - 2g gây nôn, trị cổ họng nhiều đờm, giải độc thịt cá.

Liều lượng thường dùng và chú ý:

• Liều 60 - 120g, cả vỏ hoặc bỏ vỏ giã nát hòa uống với nước sôi nguội.
• Chú ý: Hạt Bí ngô luộc chín không có tác dụng.