THIÊN THỨ MƯỜI BA: MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH TIÊU KHÁT,TIỂU TIỆN KHÔNG LỢI, LÂM
THIÊN THỨ MƯỜI HAI: MẠCH CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH ĐÀM ẨM VÀ KHÁI THẤU ĐIỀU 1 Hỏi: Ẩm có 4 loại, là loại nào ? Thầy đáp: Có Đàm ẩm, Huyền ẩm, Dật ẩm và Chi ẩm.
THIÊN THỨ MƯỜI MỘT: MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ NGŨ TẠNG PHONG, HÀN TÍCH TỤ ĐIỀU 1 Phế trúng phong, miệng ráo mà suyễn, thân thể day trở không tự chủ được mà nặng nề, mạo (như có vật gì đè nặng trên đầu) mà thũng trướng.
THIÊN THỨ MƯỜI MẠCH CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỤNG ĐẦY, HÀN SÁN, TÚC THỰC
THIÊN THỨ CHÍN: MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH HUNG TÝ,TÂM THỐNG, ĐOẢN KHÍ ĐIỀU 1 Thầy nói: Khi xem mạch phải coi sự thái quá, bất cập. Mạch dương mà Vi, mạch âm mà Huyền, đó là chứng ngực tê đau. Sở dĩ như thế vì người đó cực hư vậy. Nay mạch dương hư thì biết đó là bệnh ở thượng tiêu, cho nên ngực tê, Tâm thống vì mạch âm Huyền vậy.
THIÊN THỨ TÁM: MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ KHÍ BÔN ĐỒN ĐIỀU 1 Thầy nói Bệnh có Bôn đồn, có thổ mủ, có sợ, có hỏa tà, 4 bệnh đó đều do ở sợ mà phát ra. Thầy nói Bệnh Bôn đồn từ bụng dưới xung lên yết hầu. Khi bệnh phát ra, người bệnh như muốn chết.Sau đó bệnh lại ngừng, đều do kinh sợ mắc phải.
THIÊN THỨ BẢY: MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH PHẾ NUY, PHẾ UNG, KHÁI THẤU, THƯỢNG KHÍ ĐIỀU 1 Hỏi Nhiệt ở thượng tiêu, nhân ho, thành Phế nuy. Bệnh Phế nuy, do đâu mà có ? Thầy nói Hoặc do hãn ra, hoặc do ói mửa, hoặc do tiêu khát, tiểu tiện lợi, đi luôn, hoặc do đại tiện khó, lại bị hạ lợi quá nhiều trùng vong tân dịch (tân dịch mất nhiều lần), cho nên mắc phải. Hỏi Thốn khẩu mạch Sác, người bệnh ho, trong miệng lại có nước dãi, nước bọt đục, là cớ sao ? Thầy nói Là bệnh Phế nuy. Nếu trong miệng ráo, lúc ho trong bụng đau ngăm ngăm, mạch trở lại Hoạt, Sác, đó là Phế ung, ho, nhổ ra máu, mủ. Mạch Sác, Hư, là Phế nuy, Sác, Thực là Phế Ung.
THIÊN THỨ SÁU MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH HUYẾT TÝ HƯ LAO ĐIỀU 1 Hỏi Bệnh huyết tý do đâu mà có ? Thầy nói Người sang trọng, xương yếu, cơ nhục và bì thịnh, nhân lúc mỏi mệt, nhọc nhằn, mồ hôi ra, khi ngủ bất thình lình trăn trở, bị thêm cơn gió nhẹ thổi qua mới bị bệnh này. Nhưng vì mạch Vi, Sáp ở Thốn Khẩu, tại bộ Quan mạch Tiểu, Khẩn. Nên châm dẫn dương khí, làm cho mạch hòa, không còn mạch Khẩn nữa thì khỏi.
THIÊN THỨ NĂM MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH TRÚNG PHONG, LỊCH TIẾT ĐIỀU 1 Phong làm nên bệnh, thành bán thân bất toại (nửa mình không tùy ý vận động được), hoặc chỉ cánh tay bất toại. Đó là Tý, mạch Vi mà Sác, do trúng phong sinh ra vậy.
THIÊN THỨ TƯ MẠCH, CHỨNG VÀ PHÉP TRỊ BỆNH NGƯỢC ĐIỀU 1 Thầy nói Mạch của chứng ngược (sốt rét) Huyền. Huyền, Sác là nhiệt nhiều, Huyền, Trì là hàn nhiều. Huyền, Tiểu, Khẩn, dùng phép hạ (xổ) đi sẽ bớt. Mạch Huyền, Trì có thể dùng phép ôn. Huyền Khẩn có thể dùng phép phát hãn, châm cứu. Mạch Phù, Đại có thể dùng phép thổ. Mạch Huyền Sác là cảm phải phong tà phát ra. Dùng phương pháp ăn uống và nghỉ ngơi sẽ khỏi.