Danh mục thuốc đông y , thuốc từ dược liệu lần VI ( theo Thông tư số 40/2013/TT- BYT). Phúc Tâm Đường xin giới thiệu tài liệu để các bạn tham khảo dược liệu vần X có 10 vị.
Xuyên tiêu Xuyên tiêu. Sưng, Trưng, Hoàng lực - Zanthoxylum nitidum (Roxb.) DC., thuộc họ Cam - Rutaceae. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm IV - Trừ hàn.
XUYÊN TÂM LIÊN (Herba Andrographis paniculatae) Còn gọi là cây Công cộng, Nhất kiến hỷ, Lãm hạch liên, Khổ đởm thảo ( Roides amers, Green chireta). Dùng toàn cây hoặc lá phơi khô của cây Xuyên tâm liên ( Andrographis paniculata (Burm.f) Ness, bộ phận dùng trên mặt đất. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm VII - Thanh nhiệt giải độc.
XUYÊN KHUNG (Radix Ligustici Wallichii) Xuyên khung dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh, là thân rễ phơi hay sấy khô của cây Xuyên khung ( Ligusticum Wallichi Franch, Ligusticum chuanxiong Hort) thuộc họ Hoa tán Umbelliferae. Còn có tên Khung cùng. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm XVII - Hoạt huyết khứ ứ.
XUYÊN BỐI MẪU (Bulbus Fritillariae) Bối mẫu dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh, thường được chia làm 2 loại: Xuyên bối mẫu, Triết bối mẫu Cho đến nay cây Bối mẫu chưa có ở Việt Nam Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm XI - trừ đàm.
XÍCH THƯỢC (Radix Paeonice Rubra) Bộ phận làm thuốc là rễ phơi hay sấy khô của 3 loài Thược dược: Xuyên Xích thược (Paeonia Veitchii Lynch); Noãn diệp thược dược hay Thảo thược dược (Paeonia Obovata Maxim); Thược dược (Paeonia Lactiflora Pall). Vị chua đắng, tính hơi hàn qui kinh Can Tỳ, có sách ghi kinh Can, Tiểu tràng (Dược phẩm hóa nghĩa). Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm X - Thanh nhiệt lương huyết.
Xích đồng nam còn gọi là cây mò đỏ, tên khoa học Clerodendron Infortunatum L (1), họ Cỏ roi ngựa Verbenaceae. Lá phiến hình tim to, mỏng; răng cưa nhỏ, chùy hoa ở ngọn các nhánh, cao 40 – 50cm. Hoa màu đỏ. Cây có chiều cao trung bình từ 1 – 1,5m. Xích đồng nam có thể trồng vào bất cứ tháng nào trong năm. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm III - Phát tán phong thấp.
XA TIỀN TỬ (Semen plantaginis) Còn gọi là hạt Mã đề, là hạt phơi hay sấy khô của cây Mã đề có tên thực vật là Plantago asiatica L hoặc Plantago depressa Wild thuộc họ Mã đề để dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh. Cây Mã đề mọc hoang và đươc trồng khắp nơi ở nước ta. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm XIX - Thẩm thấp lợi thủy.
XÀ SÀNG TỬ ( Semen Cnidii Monnieri) Xà sàng tử dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh, còn gọi là Xà sàng thực là quả chín phơi hay sấy khô của cây Xà sàng có tên thực vật là Cnidium monnieri (L) Cusson. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm XXIX - Dùng ngoài.
Cây Xạ Đen Cây xạ đen (cây dây gối, quả nâu, dân tộc Mường gọi là cây ung thư, xạ đen có tên khoa học là Celastrus hindsu Benth. Thân cây dạng dây dài 3-10m. Cành tròn , lúc non có màu xám nhạt, sau chuyển sang màu nâu, có lông, về sau có màu xanh. Theo Danh mục thuốc thiết yếu thuốc đông y và thuốc từ dược liệu lần VI thuộc nhóm VII - Thanh nhiệt giải độc.